Jak wykreślić się z „rejestru dłużników”?

Szanowni Państwo,

Często otrzymuje pytania dotyczące następującego tematu: co zrobić z faktem, iż firma windykacyjna przekazała informację o niespłaconym zobowiązaniu Klienta do biura informacji gospodarczej, a zobowiązanie którego sprawa dotyczy, nie istnieje.

Co to są biura informacji gospodarczej? Są to prywatne podmioty działające na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Do największych należą:

• Krajowy Rejestr Długów S.A. – KRD.PL (pełna nazwa „KRAJOWY REJESTR DŁUGÓW BIURO INFORMACJI GOSPODARCZEJ” S.A.”
• Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A. – BIG InfoMonitor S.A.
• ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A. – ERIF

W odróżnieniu od rejestru międzybankowego tzw. „rejestry dłużników” to tak naprawdę rejestry prowadzone przez spółki akcyjne przekazanych im przez ich klientów informacji o nierzetelnych, zdaniem tych klientów, kontrahentach. Biuro informacji gospodarczej w żaden sposób nie weryfikuje istnienia zobowiązania przed dokonaniem wpisu. Jedyne co jest przez biura informacji gospodarczych wymagane, to wezwanie dłużnika to zapłaty.

Przykład:

Zawrę z biurem informacji gospodarczej umowę, na mocy której, za wynagrodzeniem płatnym na rzecz tego biura, będę mógł przeglądać ujawnione informacje gospodarcze o konkretnych podmiotach (które zostały przekazane przez osoby trzecie) oraz przekazywać informacje gospodarcze o moich kontrahentach, w celu ich ujawnienia przez biuro. Następnie wyślę do pana X wezwania do zapłaty kwoty 140 000 zł, najczęściej na formularzu dostarczonym przez biuro informacji gospodarczej, z którym zawarłem umowę. Następnie przekazuję do biura informacji gospodarczej informację gospodarczą o tym (kolokwialnie mówiąc), że pan X nie zapłacił mi 140 000 zł w terminie. Biuro informacji gospodarczej ujawnia taką informację w prowadzonym przez siebie rejestrze (o czym powiadamia pana X, o ile wpisałem poprawny adres jego zamieszkania). Od tej chwili, jeżeli pan X będzie chciał zawrzeć umowę z odroczonym terminem płatności np. kupić odkurzacz na raty czy kupić partię towaru z terminem płatności 30 dni, potencjalny sprzedawca, który również jest klientem tego samego biura informacji gospodarczej, będzie mógł zobaczyć, że pan X ma niezapłacone zobowiązania w wysokości 140 000zł. Na tym etapie w zestawieniu informacji gospodarczych o panu X będzie widniała informacja, że kwota 140 000 zł to zobowiązanie bezsporne/takie co do którego nie wniesiono sprzeciwu.

Dla wielu Klientów stanowi do problem, przede wszystkim z uwagi na brak możliwości swobodnego dostępu do usług finansowych.

Co w takiej sytuacji zrobić? Przedstawiam instrukcję krok po kroku, jak doprowadzić do wykreślenia przez biuro informacji gospodarczej informacji o zobowiązaniu, które nie istnieje (wygasło lub nie istniało):

1. Należy wysłać do konkretnego biura informacji gospodarczej sprzeciw odnośnie ujawnionej informacji gospodarczej.

Stosownie do treści art. 21a ust. 1 wzmiankowanej ustawy:

„Dłużnik może wnieść do biura sprzeciw dotyczący nieaktualności, nieprawdziwości, niekompletności lub przekazania lub przechowywania niezgodnie z ustawą informacji gospodarczych mających status informacji aktualnych. Dłużnik powinien udokumentować okoliczności uzasadniające sprzeciw.”.

Sprzeciw należy uzasadnić oraz załączyć wszelkie, posiadane na daną chwilę, dowody na poparcie swojego stanowiska.

Co uda się osiągnąć za pomocą takiego sprzeciwu? Po pierwsze z kategorii „zobowiązań bezspornych, co do których nie wniesiono sprzeciwu” informacja gospodarcza będzie widnieć jako zobowiązanie sporne.

Czy biuro na tym etapie wykreśli ujawnioną przez siebie informację gospodarczą? W 99% przypadkach nie. Biuro zwróci się do swojego klienta z prośbą o ustosunkowanie się do wniesionego przez Państwa sprzeciwu. Jeżeli klient biura podtrzyma swoje stanowisko o istnieniu zobowiązania, informacja dalej będzie istnieć.

2. Należy wezwać podmiot, który przekazał do biura informację gospodarczą o dotyczącym Państwa zobowiązaniu, do złożenia wniosku o usunięcie informacji. Wezwania tego należy dokonać listem poleconym, na adres siedziby biura ujawniony w krajowym rejestrze krajowego rejestru sądowego bądź rejestrze funduszy inwestycyjnych (można posiłkować się bazą REGON prowadzoną przez GUS):

https://wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl/appBIR/index.aspx).

W wezwaniu koniecznie należy wskazać termin w jakim złożenie wniosku o usunięcie winno nastąpić. Do wezwania należy załączyć posiadane przez siebie dowody, na poparcie swoich twierdzeń.

Następnie alternatywnie, w zależności od sytuacji:

• jeżeli podmiot, który przekazał do biura informacji gospodarczej dotyczącą Państwa informację, nie pozwał Państwa o zapłatę lub sąd oddalił pozew na skutek przedawnienia (co wynika z uzasadnienia wyroku), należy postąpić jak w pkt 3,
• jeżeli podmiot, który przekazał do biura informacji gospodarczej dotyczącą Państwa informację, pozwał Państwa o zapłatę, należy postąpić jak w pkt 4.

3. W kolejnym kroku, po upływie terminu wskazanego w wezwaniu, należy wystąpić do sądu powszechnego z pozwem przeciwko wierzycielowi (klientowi biura informacji gospodarczej – nie samemu biuru) o ustalenie, że owego „wierzyciela” nie łączy z Państwem umowa, która miała zostać zawarta w dniu X o nr Y (umowę żądaniu pozwu bardzo dokładnie opisać). Do pozwu bezwzględnie należy załączyć wszystkie posiadane przez siebie dowody.

Podstawą prawną pozwu będzie art. 189 k.p.c.:

„Powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.”

Stosownie do rozkładu ciężaru dowodu, w pewnych okolicznościach to pozwany powinien udowodnić, że zobowiązanie istnieje (nie można od Państwa żądać wykazania negatywnego faktu nieistnienia zobowiązania). Chodzi o kwestie pierwotne, takie jak: samo zawarcie umowy, spełnienie świadczenia przez wierzyciela. Jeżeli twierdzą Państwo, że nie zaciągali nigdy Państwo zobowiązania lub że umowę Państwo zawarli, ale np. towar nie został Państwu nigdy wydany to pozwany winien udowodnić tezę przeciwną.

Jeżeli  podstawą Państwa twierdzeń są fakty, które wynikają z Państwa działania, np. złożenie oświadczenie o odstąpieniu od umowy, uwzględnienie przez wierzyciela reklamacji, zawarcie umowy ugody, wywiązanie się ze zobowiązania, to Państwo winni tą kwestię udowodnić.

W pozwie można złożyć wniosek, aby to strona przeciwna (pozwany) przekazał do sądu dowody, które są w jego posiadaniu.

Zainicjowany proces należy oczywiście prawomocnie wygrać.

4. Jeżeli podmiot, który przekazał do biura informacji gospodarczej dotyczącą Państwa informację, pozwał Państwa o zapłatę, należy podnieść stosowne zarzuty: nieistnienia zobowiązania, braku legitymacji czynnej po stronie powoda, braku legitymacji biernej po stronie pozwanego, niewykazania przez powoda podstaw dochodzonego roszczenia, niezgodności żądania pozwu w zasadami współżycia społecznego (pasujący do okoliczności). Nie można natomiast opierać swojej obrony wyłącznie na zarzucie przedawnienia, jeżeli chcemy doprowadzić do wykreślenia wpisu o informacji gospodarczej przez biuro informacji gospodarczej.

Jeżeli sąd powództwo oddali i wskaże, że wyłączną przyczyną oddalenia jest przedawnienie roszczenia to biuro informacji gospodarczej nie wykreśli informacji dotyczącej Państwa, aż do upływu terminów wskazanych w ustawie. Przedawnione zobowiązanie istnieje w dalszym ciągu (mimo upływu okresu przedawnienia), lecz:

• Przeciwko konsumentowi sąd z urzędu oddali pozew, jeżeli konsument nie wskaże dodatkowych przesłanek w stosownym czasie,
• Przeciwko podmiotowi niebędącemu konsumentem, sąd oddali pozew, jeżeli pozwany podniesie zarzut przedawnienia.

Innymi słowy zobowiązanie istnieje, lecz nie można korzystać z ochrony państwa przy jego dochodzeniu.

Istnieje w orzecznictwie pogląd przeciwny, zaprezentowany przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 11 lutego 2016 r., sygn. akt VI ACa 153/15:

„Wykładnia systemowa oraz funkcjonalna art. 15 ustawy z 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych w powiązaniu z art. 117 § 2 k.c. prowadzą do wniosku, że niedopuszczalne jest zamieszczanie w rejestrach prowadzonych przez biura informacji gospodarczych, informacji o ciążących na dłużniku zobowiązaniach przedawnionych w sytuacji gdy dłużnik uchylił się od jego zaspokojenia z powodu przedawnienia. Przemawia za tym ochrona interesów dłużnika, który zdecydował się skorzystać z przysługującego mu ustawowo zarzutu przedawnienia, a jeżeli nie ma on obowiązku spełnienia świadczenia, to nie może też być w jakikolwiek sposób represjonowany z powodu odmowy jego spełnienia, w tym także poprzez publikowanie informacji podważających jego reputację i wiarygodność płatniczą.”

Nie jest on w praktyce (z obserwacji autora) stosowany przez biura informacji gospodarczej (przy czym zaznaczyć należy, iż piszę tylko o znanych mi przypadkach). Natomiast można i warto się na to stanowisko powołać.

Biura informacji gospodarczej, po przekazaniu im przez osobę, której informacja dotyczy informacji, że powództwo zostało oddalone proszę o przesłanie odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. W związku z powyższym, jeżeli wygrają Państwo proces, należy złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku. Wniosek taki aktualnie podlega opłacie w kwocie 100zł.

5. Po pozytywnym rozstrzygnięciu sądu i wyroku ustalającym nieistnienie zobowiązania należy złożyć do biura informacji gospodarczej wniosek o wykreślenie dotyczącej Państwa informacji.

Podstawą prawną takiego żądania będzie art. 31 pkt 6 i 7 ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych:

„Biuro usuwa informacje gospodarcze:

6)       na podstawie uzasadnionej informacji o nieistnieniu zobowiązania;

7)       na podstawie uzasadnionej informacji o wygaśnięciu zobowiązania;”

Do wniosku należy załączyć odpis wyroku, o którym mowa w pkt 3, ze stwierdzeniem prawomocności.

Po wykonaniu powyżej wskazanych kroków, biuro usunie niekorzystną dla Państwa informację. W niektórych przypadkach może to być długa droga, natomiast często uzasadniona.

Z wyrazami szacunku,

Radca Prawny

Jerzy Wyszyński